What People Say
คณะละครที่ก่อตัวขึ้นใหม่จากคณะละครเดิม พยายามแสวงหาทิศทางใหม่ที่เป็นรูปแบบ แต่เป็นรูปแบบที่พัฒนามายาวนาน
ถ้าคนดูหลงเข้าใจว่าเป็นการติดกับดักของรูปแบบเดิมก็จะเข้าไม่ถึงแก่นของละครคณะนี้
ความจริงพวกเขาคือละครแห่งความคิดที่พาตัวออกมาให้ห่างจากหนองน้ำเน่าของการโฆษณาชวนเชื่อ เขาคือพลังแฝงของ “สังคมแห่งการตีความ”เล่นไม่ง่าย แต่น่าเล่น
ศ.ดร.เจตนา นาควัชระ
คณะละครอนัตตาเป็นละครครบรส ทั้งสนุกโฉ่งฉ่าง โศกเศร้าสะเทือนใจ มีความประณีตในการเลือกใช้ การรำ-ร้องแบบชาวบ้านมาปรุงใหม่ให้เข้ากับรสนิยมผู้ชมใน“ที่ทาง”ของการละครร่วมสมัย
อนัตตาใช้“ศิลปะของการแสดง”นำเสนอ“ความจริง”ที่ปรากฎอยู่รอบๆตัวของผู้คนที่อาจหลงลืมที่จะพินิจพิจารณา “การแสดง”ของอนัตตาจึงแตกต่างเป็น “ที่ทาง” เป็น “เวลาในปัจจุบันขณะ” ที่นักแสดงและผู้ชมได้อยู่ร่วมความรู้สึกนึกคิด ร่วมเรียนรู้ ร่วมเข้าใจ ร่วมประสบการณ์ในช่วงเวลาที่ทำการแสดง เมื่อการแสดงละครจบลงทุกอย่างก็สิ้นสุดลง ทิ้งไว้แต่ “ความทรงจำ ความรู้สึกนึกคิด” ให้ไตร่ตรองด้วย “ปัญญา” อีกครั้งหรืออีกหลายๆครั้ง
ศ.พรรัตน์ ดำรุง
อนัตตาเธียเตอร์ เป็นคณะละครร่วมสมัยที่โดดเด่นในการสร้างผลงานแบบ Tradition-based contemporary performance ที่นำเสนอเรื่องราวของมนุษย์ สังคม การเมือง ประเทศชาติ ด้วยศิลปะจากแผ่นดินแม่ทั้งของพื้นบ้านและขนบนิยมผสมผสานกับศิลปะโลกร่วมสมัยที่จะบอกเล่า ตั้งคำถาม ชวนทบทวนให้เกิดปัญญาและความสนุกสนานผ่านศิลปะการแสดง
อนัตตาเธียเตอร์ โดดเด่นในงานละครร้องร่วมสมัย ลิเกร่วมสมัย ละครชาตรีร่วมสมัย รวมทั้งละครพูดที่นำเสนอเรื่องราวประวัติศาสตร์ เรื่องราวปัจจุบัน เพื่อส่องอนาคต โดยเฉพาะการนำเสนอชีวิตของสามัญชนที่เป็นคนสำคัญให้เห็นมุมมองของการเป็นสามัญชนเหมือนคนอื่นๆ และยังสามารถหยิบจับวรรณกรรมและบทละครระดับโลกมารังสรรค์ด้วยรูปแบบละครพื้นบ้านร่วมสมัยได้อย่างลงตัว
ดูละครอนัตตา ไม่ต้องถามหาแยกแยะของเก่ากับของใหม่ ของไทยกับของเทศ เพราะการผสมผสานแบบกลมกล่อมและข้ามพ้นวัฒนธรรมได้เกิดขึ้นในทุกการแสดงของอนัตตาอยู่แล้ว
ผศ.ดร.สุกัญญา สมไพบูลย์
ถ้าหากว่า อนัตตา หมายถึง การไม่ยึดติดในความเป็นตัวตน
ชื่อนี้ก็น่าจะเหมาะกับละครอนัตตา ซึ่งมีแนวทางที่ต้องการจะก้าวข้ามความเป็นตัวตนของขนบการแสดงแบบต่างๆ ทั้งการแสดงที่ถือกันว่าเป็นของสูง และการแสดงพื้นบ้าน หรือการแสดงตามแบบจารีตประเพณี กับการแสดงร่วมสมัยหรือสมัยใหม่ ละครของอนัตตาเท่าที่ข้าพเจ้าได้ดูมาบ้าง (ซึ่งคงไม่มากนัก) สามารถจะดึงเอารูปแบบ ฝีมือ และลักษณะทางสุนทรีย์ของทั้งการแสดงแบบโขน ละครรำ ลิเก เพลงพื้นบ้าน ทั้งของไทยและเพื่อนบ้านในภูมิภาค มาเชื่อมร้อยกันให้ออกมาเป็นละครของอนัตตา โดยอาศัยทุนทรัพย์ไม่มาก แต่ใช้ฝีมือและสติปัญญาความคิดอย่างสูง
ละครแบบนี้สำคัญอย่างไร นอกจากการใช้ขนบการแสดงแบบผสมผสาน สื่อสารประเด็นที่กำลังได้รับความสนใจในสังคม ไม่ว่าจะเป็นเรื่องการเมืองระดับชาติหรือระดับบุคคล ซึ่งละครอนัตตามักจะนิยมทำแล้ว ละครอนัตตายังแสดงให้เห็นศักยภาพของละครคณะเล็กๆ ที่มีความเป็นอิสระ จะเรียกว่าละครเชลยศักดิ์ร่วมสมัยก็น่าจะได้ ที่สำคัญอนัตตาได้สร้างชุมชนของผู้แสดงที่ก้าวข้ามขนบศิลปะ ชนชั้นและสถานภาพ เพื่อสร้างสรรค์ผลงานใหม่ๆ และสร้างชุมชนของผู้ชมอันหลากหลายที่กลายมาเป็นแฟนคลับของละครคณะนี้
ดร.ปริตตา เฉลิมเผ่า กออนันตกูล
เราเคยเรียนรู้จากกระบวนการละครของพี่ตั้ว
พี่ตั้วให้เราค้นพบตัวเองจากกระบวนการละคร
ค้นพบความหมายของละครจากการทำงานกับเยาวชนในชุมชนพื้นที่ต่างๆทั่วประเทศ
พี่ตั้วสอนให้เราเห็นคุณค่าของการเลือก เลือกอาชีพที่เราพร้อมจะทุ่มเท อดทน และสู้เพื่อมัน
แม้จะล้ม จะแพ้ แต่ก็ลุกขึ้นอย่างสมศักดิ์ศรี
เช่นเดียวกับการแสดง เราจะเก่ง เราจะเข้าใจตัวละครที่เล่น เรื่องที่จะสื่อสาร เราต้องรีเสิร์ช
ต้องทำความเข้าใจประเด็นในบท ต้องทำความเข้าใจในมิติตัวละคร ต้องซ้อม ซ้อม ซ้อม
ซ้อมร่างกาย เสียง ข้างในของตัวเอง และซ้อมร่วมกับทีมทั้งหมด อย่างมีวินัย
และละครที่พี่ตั้วทำนั้น เป็นละครที่ทำให้เราเข้าใจความบกพร่องของสังคม
ชนชั้น ความเหลื่อมล้ำที่ไม่ว่าผ่านไปกี่สิบปี มันก็ขยับเขยื้อนเปลี่ยนแปลงช้าเหลือเกิน
เราเติบโตทำงาน โดยไม่เคยลืมใช้สกิลที่ได้จากกระบวนการละครและประสบการณ์เหล่านั้น
เราพัฒนาตนเองจนเรามีรายได้
เมื่อมีรายได้ เราต่างคาดหวังว่า
เราเสียภาษีของเราให้รัฐบาลเอาไปพัฒนาประเทศ
ซึ่งบางครั้ง เราต้องผิดหวังกับข่าวคราวคอรัปชั่น
กลไกของระบบอาจจะอ่อนแอเกินกว่าทำให้ภาษีเรา ถูกนำไปใช้อย่างคุ้มค่า
เมื่อถึงวันหนึ่งเรามีรายได้มั่นคงขึ้น เรารู้ล่วงหน้าว่าทั้งปีเราต้องจ่ายภาษีเพื่อชาติ
แต่เราก็รู้แน่นอนว่า เราสามารถลดหย่อนภาษีของเราด้วยการบริจาค
โรงพยาบาล สถานศึกษา วัด พรรคการเมือง มูลนิธิต่างๆ เพื่อให้มั่นใจว่า เงินภาษีจากน้ำพักน้ำแรงของเราสามารถสนับสนุนโดยตรงให้ถึงเป้าหมายที่เราต้องการได้
ผ่านวันนานปี เราจะประมาณการได้ว่าปีหนึ่งๆสามารถลดหย่อนภาษีได้เท่าไหร่
เมื่อเราอยากให้ภาษีของเรามีความหมายต่อการพัฒนาสังคม
เราสามารถทำได้มากมาย เพื่อให้ภาษีที่ควรจ่ายจะไม่ถูกอำนาจไม่โปร่งใสลดทอนคุณค่า
และเราเลือกที่จะจัดการให้ภาษีเหล่านั้นให้คืนกลับมาสนับสนุนศิลปินเพื่อการพัฒนาเปลี่ยนแปลงสังคม
ผ่านกลุ่มละครอนัตตา
ดีใจที่รู้ว่าเราบริจาคเพื่อสนับสนุนการทำงานของอนัตตาได้แล้ว โดยผ่าน มูลนิธิเสฐียรโกเศศ-นาคะประทีป
แต่ลำพังรายได้เล็กๆจากเราคงไม่พอ แต่ใครที่เคยเป็นลูกศิษย์ลูกหา เป็นแม่ยก หรือ แฟนคลับของอนัตตา
สามารถมาช่วยกันขับเคลื่อนผลงานของกลุ่มละครอนัตตากันได้