The Return of Wanthong

เป็นบทละครเรื่องแรกที่สร้างสรรค์ขึ้นหลังจากออกจากมูลนิธิสื่อชาวบ้าน(มะขามป้อม) โดยจัดแสดงครั้งแรกในส่วนหนึ่งของนิทรรศการ “Re-Read Khun Chang Khun Phan”

ที่ พิพิธภัณฑ์บ้านจิม ทอมป์สัน กลางปี 2554 ตอนนั้นยังไม่มีชื่อคณะละคร ครั้นก่อตั้งคณะละคร อนัตตา ในปี2555 ได้นำบทละครเรื่องนี้มาเล่นเป็นปฐมฤกษ์ในเทศกาลละครกรุงเทพ 2555 ที่บลูบ๊อกซ์เธียเตอร์ แล้วพัฒนาเพื่อแสดงอีกหลายครั้ง ได้แก่ ที่หอศิลป์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒน์ ประสานมิตร และที่เทศกาลละครมหาวิทยาลัยบูรพา ปี 2555, ที่ศูนย์ศิลปะ สดใส พันธุโกมล จุฬาฯ ในเทศกาล Our Roots Right Now ปี 2556, และที่ทองหล่อ อาร์ต สเปซ ปี 2561

ในการแสดงครั้งแรก ศ.ดร เจตนา นาควัชระ ได้กรุณาให้คำวินิจฉัยไว้ว่า “ละครเรื่องนี้คือหมุดหมายอันสำคัญของวงการละครร่วมสมัยของไทย” ซึ่งเป็นกำลังใจต่อผู้เขียนเป็นอย่างยิ่ง ทำให้ต้องกลับมาทบทวนว่าอะไรคือปัจจัยที่ทำให้บทละครเรื่องนี้ประสบความสำเร็จ ปัจจัยหนึ่งอาจเป็นเพราะบทละครดัดแปลงมาจากบทเสภาหลากหลายสำนวนซึ่งแต่งโดยผู้แต่งหลายคน ต่างยุคสมัย และแม้ไม่ได้แต่งตามลำดับเวลาแต่กลับมีโครงเรื่องที่เข้มแข็ง และการได้แสดงซ้ำๆหลายครั้งในเวลาต่อเนื่องกันบทละครเรื่องนี้จึงมีพัฒนาการเร็ว และพบว่าการนำกลับมาทำอีกครั้งในปี 2561 ซึ่งห่างจากการเล่นครั้งล่าสุดเมื่อปี2556 ถึง 5 ปี ทำให้เห็นการเติบโตของทิศทางการกำกับ ชิ้นงาน ทีมงานได้ชัดเจน ในด้านการกำกับนั้นอาจกล่าวได้ว่าการแสดงต้นฉบับนั้นเข้าที่เข้าทางจนเป็นที่ชื่นชอบต่อผู้ชมแล้ว แต่การเปลี่ยนตัวพระเอกวัยหนุ่มในการแสดงครั้งสุดท้ายในปี2561 นั้นทำให้เจอส่วนประกอบใหม่ที่ให้รสชาติอีกแบบ รวมทั้งการเรียบเรียงดนตรี และการออกแบบการขับร้องของมวลหมู่นั้นลงตัวยิ่งขึ้นไปอีก
 

และอาจเป็นเพราะต้นเรื่องนั้นมาจากวรรณคดีคลาสสิคที่อยู่เหนือกาลเวลา ทำให้บทละครเรื่องนี้ยังคงจัดแสดงได้เสมอโดยไม่ต้องยึดโยงกับสถานการณ์ทางสังคมในขณะนั้น หากแต่การจัดแสดงในครั้งหลังๆ ที่ผ่านมานั้น สถานการณ์ทางสังคมและการเมือง มีผลต่อการตีความของการแสดงและการรับชมอยู่ค่อนข้างสูง ถึงแม้นจะไม่มีการเปลี่ยนแปลงตัวบทเลยก็ตาม